Dede Korkut Kültürü’nün Kasım 2018’de de UNESCO Dünya Somut Olmayan Kültür Mirası Temsili Listesi’ne kaydedildiği bildirildi.

DEDE KORKUT MEMLEKETİ MALATYA..
İl Kültür Turizm Müdürlüğü, bakanlıkça Mart 2017’de yapılan ve Kasım 2018’de de UNESCO listelerinde yer alan tescille ilgili olarak şu bilgiyi verdi:

“İlimizde somut olmayan kültürel miras çalışmalarını yürütmek üzere Malatya Valiliğince oluşturulan kurul 12.12.2017 tarihinde İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü bünyesinde yapılan toplantıda Somut Olmayan Kültürel Miras unsurlarının korunması, tespit edilmesi ve envantere alınacak olanların belirlenmesi çalışmaları gerçekleştirildi. Bu çalışmada Halk Kültürü Araştırmacısı Hakan GÜLLÜOĞLU’nun Malatya hikâyeleri ve efsaneleriyle Dede Korkut Hikâyelerinin motifsel karşılaştırmalı bilimsel çalışması kurula sunularak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na gönderildi. Bakanlığımızca bu çalışma kabul edilerek “Dede Korkut Kültürü” 2017 yılında Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanterine alınarak Malatya adına tescillendi. Böylece 28.11.2018 tarihinde Türkiye’nin bir kültür mirası daha UNESCO listelerindeki yerini aldı. Türk Destanı ‘Dede Korkut’ UNESCO Dünya Somut Olmayan Kültür Mirası Temsili Listesi’ne oy birliğiyle kabul edildi. Yani Malatya Dede Korkutun temsil edildiği il oldu. Sözlü gelenek ve kültürümüz adına Malatya için çok önemli bir gelişme kaydedildi.”

KAYITTAKİ BİLGİLER..
Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü kayıtlarında, Dede Korkut Kültürü’nün Malatya adına tesciline ilişkin şu bilgiler yeraldı:

“Envanter Numarası : 01.0111

Kayıt Tarihi : 06.03.2017

Somut Olmayan Kültürel Miras Alanı/Alanları : Sözlü Gelenekler ve Anlatımlar, Gösteri Sanatları, Toplumsal Uygulamalar, Ritüeller ve Şölenler

Coğrafi Dağılımı (Bildirimde Bulunan İller) : Malatya

Dede Korkut; destan, hikâye ve masal anlatımlarında yüceltilen, köklerini göçebe bozkır hayatının geleneklerinden alan ve hâlen yerleşik hayatın gündelik pratiklerinde kendine yer bulan; doğum, evlenme ve ölüm geleneklerine yansımış özlü sözleri, anlatımları, müzik aletleri ve ezgileri ile toplum hayatında önemli bir yeri olan yarı efsanevi bir bilgedir.

Dede Korkut’un özlü sözleri, epik ve lirik düz şiirleri ve kendisinin yaşadığı olayların anlatıldığı Dede Korkut Kitabı, 15. yüzyıldan günümüze iki yazma nüsha ile ulaşmıştır. Dede Korkut kültürü bu kitaptan köken almış ancak yazılı kaynaklardan ve sözlü kültürden olmak üzere iki yoldan ilerleyerek günümüze taşınmıştır.

Dede Korkut kültürü günümüz Türkiye’sinde; özlü sözler, sözlü anlatımlar, ezgisel müzik geleneği ile çeşitli inanç ve uygulamalarda yaygın bir şekilde yaşatılmaktadır. Ad verme, kız isteme, düğün, yas gibi toplumsal uygulamalar ile Hızır, belirli sayılar, ağaç kültü gibi pek çok motifin Dede Korkut kültürü ile ilgisi vardır. Dede Korkut hikâyelerinde yer aldığı biçimde cömertlik, misafirperverlik, cesaret, merhamet gibi değerler günümüzde de yaşatılmakta ve bunlar toplumun tüm kesimleri arasındaki diyaloğun, toplumsal barışın inşasında önemli bir rol oynamaktadır.

Dede Korkut kültürünün zengin içeriği ve çok çeşitli uygulamaları nedeniyle unsurun aktarımında toplumun her kesiminin aynı oranda katkısı bulunmaktadır. Sözlü kültürün aktarımında âşıklar, ozanlar ile meddahların önemli bir rolü olmasına karşın toplumsal uygulamaların yerine getirilmesinde kadınlar, çocuklar, gençler olmak üzere bütün halk etkin olmaktadır. Unsurun yazılı olarak aktarımı ise 15. yüzyılda yazılmış, günümüze sadece iki kopyası ulaşabilmiş, Kitâb-ı Dedem Ḳorḳud Alâ Lisân-ı Tâife-i Oğuzhân ve Hikâyet-i Oğuznâme, Kazan Beğ ve Gayrı adlarıyla bilinen, kitapların varlığı sayesinde gerçekleşmektedir. Dede Korkut Kitabı olarak adlandırılan bu eserler, günümüz Türkçesine çevrilerek basılması ile yazılı aktarım, modern edebiyat ve kitabın eğitim müfredatında yer alması ile formal eğitim yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Dede Korkut kültürü Türkiye’nin her bölgesinde yaşamasına rağmen Bayburt’un ve unsurun envantere kaydedilmesi için başvuru yapan Malatya’nın unsur için ayrı bir önemi bulunmaktadır. Dede Korkut hikâyelerinde yer alan masallar, efsaneler, hikâyeler, ağıtlar ve bunlarda bahsedilen toplumsal ve dinî değerler, Malatya sözlü geleneğinde ve kültürel belleğinde canlı bir biçimde yer almaktadır. Bayburt’ta ise şehir merkezi yakınındaki Masat köyünde Dede Korkut’a; Bayburt Kalesi’nin karşısındaki tepede Dede Korkut anlatmalarında adı geçen Bamsı Beyrek’e ait olduğu söylenen birer türbe bulunmaktadır. İlde her yıl düzenlenen Dede Korkut Şenlikleri’nde bu türbeler halk tarafından ziyaret edilmektedir. Ayrıca Bayburt’ta kurulan Baksı Müzesi’nde de Dede Korkut kültürüne özgü müzik aletleri sergilenmekte, dinletiler gerçekleştirilmektedir.”